İRRİTABL BAĞIRSAK SENDROMU

İRRİTABL BAĞIRSAK SENDROMU

İrritabl bağırsak sendromu olan bireylerde stres faktörünün oluşması gastrointestinal sistemde olumsuz etkiye neden olarak  süreci daha da ağırlaştırmaktadır.

Karın ağrısı ile birlikte; gaitanın görünümünde değişiklik, defekasyon sıklığının değişmesi, ağrı oluşması ve oluşan ağrının defekasyon ile rahatlaması gibi belirtilerin en az ikisinin var olması ile tanının konulabileceği belirtilir.

İRRİTABL BAĞIRSAK SENDROMU TÜRÜNE GÖRE 3’E AYRILIR:

Spastik Kolit; kronik kabızlık ve karın ağrısı, abdominal gerginlik hissi ve dispepsi

Mukoz Kolit; kronik sulu diyare, genellikle karın ağrısı yoktur.

Spastik ve Mukoz Kolit; değişimli olarak diyare ve kabızlık

İRRİTABL BAĞIRSAK SENDROMU  KLİNİK BULGULAR

İrritabl bağırsak sendromunda temel semptomlar, karın ağrısı veya karında rahatsızlık hissi, ishal, kabızlık ve şişkinliktir.

Semptomların türü ve şiddeti bireysel farklılıklar gösterebilmektedir fakat, aynı hastada genellikle benzer şekilde olmaktadır. Semptomlar genellikle intermittan olup, arada haftalarca semptomsuz dönemler olabilir.

Hastalar en çok karın ağrısından şikayet ederken, sırasıyla en çok rahatsız oldukları belirtiler acil dışkılama hissi, şişkinlik ve dışkılama sayısıdır. İBS hastalarında karın ağrısı, genellikle kramp şeklinde, değişken şiddette, alt kadranlarda lokalize olup gece uykudan uyandırmamaktadır. Karın ağrısına iştahsızlık ve kilo kaybı eşlik etmemektedir ve ilerleyici karakterde değildir.

İRRİTABL BAĞIRSAK SENDROMU BESLENME TEDAVİSİNDE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR

FODMAPs

İBS semptomlarını azaltmak üzere çeşitli diyet düzenlemeleri bulunmaktadır. Son dönemde düşük FODMAP içerikli diyetin İBS semptomlarının iyileşmesinde olumlu etkilerinin olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur. Düşük FODMAP içerikli diyet, fermente oligosakkaritler, disakkaritler, monosakkaritler ve polyollerin diyette azaltılması prensibine dayanmaktadır. FODMAP ifadesi bütün kısa zincirli karbonhidratları içermektedir.

FODMAP’ler bağırsak içine su çekerler yani ozmotiktirler, bu sebeple yüksek FODMAP içeren besinler aşırı tüketildiğinde sindirilememe veya emilememe gibi problemlere bağlı olarak bağırsak sistemindeki bakteriler tarafından fermente edilebilirler. Bu fermentasyon gaz, karın ağrısı, kramp ve diyare gibi problemlere neden olur. Diyette düşük FODMAP içeren besinlerin tercih edilmesi ile bağırsaklarda meydana gelen bu sindirim ve emilim bozukluğunun sebep olduğu fermentasyon ve beraberindeki gaz, karın ağırısı, diayare gibi problemler önlenebilmektedir.

Aşağıda yüksek FODMAPs içeren besinler ve düşük FODMAPs içeren alternatiflerin listesi verilmiştir. Düşük FODMAPs diyetinde yüksek FODMAPs içeren besinler 4-6 hafta ara ile diyetten çıkarılır, İBS şikayetlerinde azalma olduğunda yüksek FODMAPs içeren besinlerin her gün bir tanesi olmak koşulu ile diyete eklenir ve semptomlar takip edilir. Hastanın besinlere verdiği cevaba göre uygun beslenme planı oluşturularak semptomları artıran besinler diyetten çıkarılır.

MEYVELER İÇİN FODMAPs’ten zengin ve uygun besinler:

SEBZELER İÇİN FODMAPs’ten zengin ve uygun besinler:

PROTEİN KAYNAKLARI İÇİN FODMAPs’ten zengin ve uygun  besinler:

Ekmek ve Tahıllar İÇİN FODMAPs’ten zengin ve uygun besinler:

Süt ve Süt Ürünleri İÇİN FODMAPs’ten zengin ve uygun besinler:

Prebiyotikler ve Probiyotikler:

Probiyotikler, konakçının bağırsak florasındaki dengeyi sağlayarak, konakçının sağlığını olumlu yönde etkileyen mikroorganizmalardır. Prebiyotikler, ince bağırsak enzimlerinde parçalanamayan doğal karbonhidratlardır.

İBS’ de sinbiyotik, prebiyotik ve probiyotiklerin kullanımı üzerine araştırmalar yapılmaktadır. 2016'da sinbiyotik, probiyotik ve prebiyotiklerin İBS semptomlarına etkisini inceledikleri araştırmada probiyotik ve sinbiyotik tedavisi; abdominal şişkinlik, konstipasyon ve yemek sonrası şişkinlik semptomlarında belirgin iyileşmelerle sonuçlanmıştır.

2009'da yapılmış prebiyotik ve probiyotiklerin İBS semptomlarına etkisini inceledikleri araştırmada, prebiyotik tedavisi dışkı kıvamını anlamlı derecede değiştirmiştir, gaz ve şişkinlik semptomlarını iyileştirmiştir. Prebiyotiklerin İBS’ de teröpatik ajan olarak kullanılabilceği sonucuna varılmıştır.

Yine 2016'da yapılmış olan bir araştırmada, probiyotiklerin İBS-C semptomlarına etkisinin incelenmiştir ve çalışmada probiyotiklerin karın ağrısı, konstipasyon, kramp ve şişkinlik semptomlarını iyileştirmede etkili olduğu gözlemlenmiştir.

D Vitamini

İBS hastalarında uygun dozda takviyenin yapılmasının İBS semptomlarının iyileştirilmesinde etkili bir alternatif olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

Vitamin D takviyelerinin immün yanıt ve inflamasyon düzenleyici etkileri sebebiyle İBS semptomlarına dair bağırsak fonksiyonunu etkileyebileceği düşünülmektedir.

Ayrıca İBS semptomlarını şiddetlendiren depresyon, D vitamini eksikliği durumunda daha yaygın olarak görülmektedir. Tüm bu mekanizmalar göz önünde bulundurulduğunda Vitamin D suplementinin İBS semptomlarını iyileştirmede etkili olabileceği düşünülmektedir.

BESLENME TEDAVİSİNE GENELLEME YAPACAK OLURSAK;

Enerji ve besin öğeleri hastanın gereksinimine göre verilir,

Genelde posa az verilir, ancak kabızlık görülüyorsa posa arttırılabilir,

Öğün sayısı arttırılır,

Gaz yapıcı besinler, karbonatlı içecekler, alkol, sigara, acılı baharatlar verilmemelidir,

Çiğ sebze ve meyve, süt ürünleri bazı hastalarda semptomları arttırdığı için denenerek verilmelidir.

Tuzlanmış, tütsülenmiş etler, kabuklu deniz hayvanları, soğan, mısır, turunçgiller, buğday, yulaf, çavdar, çay, kahve, çikolata, sirke ve katkı maddeler spatik kolon semptomları artırabilir.


Dyt. Burak Gençoğlu 
PhD Polat Yücel 

KAYNAKÇA:

1-      Barrett, J.S. (2013). Extending our knowledge of fermentable, short-chain carbohydrates for managing gastrointestinal symptoms. Nutrıtıon In Clınıcal Practıce. 28(3):300-6, doi: 10.1177/0884533613485790.

2-      Halmos, E.P., Power, V.A., Shepherd, S.J. (2014). A diet low in FODMAPs reduces symptoms of irritable bowel syndrome. Gastroenterology.146(1): 67, doi: 10.1053/j.gastro.2013.09.046.

3-      Mckenzie, Y.A. (2016). British Dietetic practice guidelines for the dietary management of irritable bowel syndrome in adults. Journal Of Human Nutrition And Dıetetıcs. 29(5):549-75, doi: 10.1111/jhn.12385

4-      Whelan, K. (2013). Mechanism and effectiveness of prebiotics in modifying the gastrointestinal microbiota for the management to digestive disorders. Proceedings Of The Nutrıtıon Socıety. 72(3):288-98, doi: 10.1017/S0029665113001262

5-      Baştürk, A., Artan, R., Yılmaz, A. (2016). Efficacy of synbiotic, probiotic, and prebiotic treatments for irritable bowel syndrome in children: A randomized controlled trial. The Turkısh Journal Of Gastroenterology, 27: 439- 43, doi: 10.5152/tjg.2016.16301

6-      Silk, D.B., Davis, A., Vulevic, J., Tzortzis, G., Gibson, G.R. (2009). Clinical trial: the effects of a transgalactooligosaccharide prebiotic on faecal microbiota And Symptoms İn İrritable Bowel Syndrome. Alımentary Pharmacology & Therapeutıcs. 29 (5): 508– 6 518, doi: 10.1111/j.1365-2036.2008.03911.x

7-      Mezzasalma, V., Manfrini, E., Ferri, E. (2016). Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial: The Efficacy of Multispecies Probiotic Supplementation in Alleviating Symptoms of Irritable Bowel Syndrome Associated with Constipation. Biomed Research Internatıonal, Article ID 4740907, 10 pages, doi: 10.1155/2016/4740907

8-      Abbasnezhad, A., Amani, R., Hajiani, E., Alavinejad, P., Cheraghian, B., Ghadiri, A. (2016). Effect of vitamin D on gastrointestinal symptoms and health-related quality of life in irritable bowel syndrom patients: a randomized double-blind clinical trial. Journal Of Neurogastroenterology And Motılıty 28 (10):1533– 1544, doi: 10.1111/nmo.12851.

9-      Coussens, A.K., Martineau, A.R., Wilkinson, R.J. (2014). Anti-inflammatory and antimicrobial actions of vitamin D in combating Tb/Hıv. Scıentıfıca. Article ID 903680, 13 pages, http://dx.doi.org/10.1155/2014/903680

10-   Kong, J., Zhang, Z., Musch, M.W., Ning, G., Sun, J., Hart, J., Bissonnette, M., Li, Y.C. (2008). Novel role of the vitamin D receptor in maintaining the integrity of the intestinal mucosal barrier. Amerıcan Journal Of Physıology-Gastroıntestınal And Lıver Physıology. 294(1):208–16, doi: 10.1152/ajpgi.00398.2007.